ده‌رباره‌ى كۆنفڕانس

پێشەکی

لە سەردەمێکدا کە لە ناوەندە ئاکادێمییەکانی جیهان کەمتر باسی کوردستان دەکرا، ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان لێکۆڵینەوەی بەنرخیان لەسەر کوردستان کرد و ناوی کوردیان لە ئاستی جیهانیدا بەرز کردەوە. لێکۆڵینەوەکانی ئەوان سەبارەت بە زمانی کوردی، مێژووی کوردستان، کۆمەڵناسیی کوردستان و سیاسەتی کوردی ئێستاش لە بەنرخترین لێکۆڵینەوەکانی کوردستانناسین. زانایانی وەک ڤلادیمیر مینۆرسکی[1]و ئیگۆر دیاکۆنۆف[2] لێکۆڵینەوەی مێژوویی و زمانەوانیی بەنرخیان لەسەر کوردستان کرد و نەریتێکی کوردستانناسییان دامەزراند کە ڕەهەندی زانستی و سیاسی هەبوو. هەروەها ژمارەیەک لە خوێندەوارانی کورد بۆ درێژەدان بە خوێندن چوونە وڵاتی ڕووسیا کە دواتر وەک کۆڵەکەکانی کورستانناسی لە نێوخۆی کوردستان خزمەتیان بەو بوارە کرد؛ کەسانی وەک مارف خەزنەدار و کوردستان موکریانی. ئاشکرایە کە ئەو زانا کوردانەش لەژێر کاریگەریی مامۆستا ڕووسەکانیان لێکۆڵینەوەیان لەسەر کوردستان کردووە و شوێن پەنجەی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان بە شێوەی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ دیارە.

لە لایەکی دیکەوە، دەکرێت لە ڕوانگەیەکی ڕەخنەییەوە لێکۆڵینەوەکانی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان هەڵسەنگێنین. بەکارهێنانی تیۆریی ڕەخنەیی بۆ هەڵسەنگاندنی نووسینەکانی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان دەلاقەی نوێ بەرەوڕووی کوردستانناسی دەکاتەوە. هێنانەگۆڕی پرسیاری وەک: ئایا لێکۆڵینەوەکانی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان سەبارەت بە کوردستان تەنیا ئاراستەی زانستییان هەیە یان پەیوەندیی بە بەرژەوەندییەکانی دەوڵەتی ڕووسیاوە هەیە؟ لێکۆڵینەوەکانی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان هەتا چ ڕادەیەک لەسەر بنەمای بەڵگە مێژوویی و زمانییەکانە و لە کوێ زیاتر پشت بە گومان دەبەستێت؟

بۆ زیاتر ناسینی ڕۆڵ و کاریگەریی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان لە ناساندنی کورد و پرسی کوردستان، زانکۆی سۆران و ئینستیتیوتی ڕۆژهەڵاتناسیی مۆسکۆ کۆنفرانسێکی هاوبەش ڕێکدەخەن. ئامانجی ئەو کۆنفرانسە جگە لە ڕێزگرتن لە ڕۆڵی بەنرخی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان لە ناساندنی کوردستان لە ئاستی جیهانیدا، هەڵسەنگاندنی کاریگەرییەکانی ئەوان لە بواری کوردستانناسی لە ئاستی نێوخۆی کوردستان و جیهاندایە.

ئامانجەکانی کۆنفرانس

ئامانجی ئەم کۆنفرانسە ئەوەیە کە تێگەیشتنێکی قووڵ سەبارەت بە ڕۆڵ و کاریگەریی ڕۆژهەڵاتناسە رووسەکان لە ناسین و ناساندنی کوردستان پێشکەش بکات. بەشداربووان دەتوانن ڕوانگەکانی خۆیان سەبارەت بەو بەستێنە مێژوویی و سیاسییە بخەنە ڕوو کە بوو بە هۆی ئەوەی کە ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان بپڕژێنە سەر کوردستان و ناوچەی ڕۆژهەڵاتی نێوەڕاست.

ئامانجێکی دیکەی ئەم کۆنفرانسە پێشخستنی وتووێژی کولتووری لە نێوان پسپۆڕە ڕووسەکان و کوردەکانە. ئاڵوگۆڕکردنی ئایدیاکان و ڕوانگەکان لە نێوان بەشداربووان و شێوەگرتنی هاوکاریی زانستی لە نێوان دوو لایەنی کورد و ڕووسدا یەکێکی دیکە لە ئامانجە سەرەکییەکانی ئەو کۆنفرانسەیە.

تەوەرەکانی کۆنفرانس   

تەوەرەکانی کۆنفرانس بابەتەکانی خوارەوە لە خۆ دەگرێت بەڵام سنووردار نییە و دەکرێت لە دەرەوەی ئەو تەوەرانەش وتار پێشکەش بکرێت:

تەوەری مێژووی کوردستان:

-       ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان و گێڕانەوەی مێژووی کۆنی کوردستان (ماد و ساسانی و هتد)

-       ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان و گێڕانەوەی مێژووی هاوچەرخی کوردستان

-       مینۆرسکی و کورد

-       دیاکۆنۆف و کورد

تەوەری زمانی کوردی:

-       ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان و پێناسەی زمانی کوردی

-       ڕۆڵی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان لە ناسنامەی زمانیی کوردیدا

-       گرامەر و سینتاکسی زمانی کوردی لە نووسینەکانی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکاندا

-       گرامەر و سینتاکسی زمانی کوردی لە نووسینەکانی خوێندەوارانی کوردی ڕووسیادا

تەوەری ئایین لە کوردستان:

-       مێژووی ئایینی ئیسلام لە کوردستان لە ڕوانگەی ڕۆژهەڵاتناسیی ڕووسییەوە

-       مێژووی ئایینی ئێزدی لە کوردستان لە ڕوانگەی ڕۆژهەڵاتناسیی ڕووسییەوە

-       ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان و ئایینی مەسیحی لە کوردستان

-       ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان و ئایینی جوولەکە لە کوردستان  

تەوەری سیاسەتی کوردی:

-       پەیوەندیی نێوان ڕۆژهەڵاتناسیی ڕووسی و سیاسەتی ڕووسیا لەهەمبەر کوردستان

-       پەیوەندیی نێوان ڕۆژهەڵاتناسیی ڕووسی و سیاسەتی ڕووسیا لەهەمبەر عێراقدا

-       لێکدانەوەی ڕەخنەیی ڕۆژهەڵاتناسیی ڕووسی لە ڕوانگەی تیۆریی ڕۆژهەڵاتناسییەوە

-       بەراوردکردنی سیاسەتی ڕووسیا لەهەمبەر کوردستان لە سەردەمی سۆڤیەت و دوای سۆڤیەت لە پەیوەندی لەگەڵ ڕۆژهەڵاتناسیی ڕووسیدا       

تەوەری کولتوور و میدیای کوردی

-       ڕەنگدانەوەی فۆلکلۆر و کولتووری کوردی لە نووسینەکانی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکاندا

-       ڕەنگدانەوەی میدیای کوردی لە نووسینەکانی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکاندا

-       ڕوانگەی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان سەبارەت بە بارودۆخی ژنی کورد

-       ڕوانگەی ڕۆژهەڵاتناسە ڕووسەکان سەبارەت بە موزیکی کوردی

زمانەکانی کۆنفڕانس:

·      کوردی

·      ڕووسی

· ئینگلیزی

لیژنەکانی کۆنفڕانس

لیژنەی ئامادەکاری

د. کارمند عبداللە حمد

د.ستار شێخ حسن

م. کاروان محمد

م. ڕێباز دلاوەر

د. مصلح عبدالقهار ئیروانی

د. دلشاد صبري

د. کارزان عبدالرحمن حسن

د. محمد ابراهیم

م. ئارینا ئەسیڵگوژینە

م. ڕێبەر عزیز

م. عمر مصطفی عالی

زهرا صمد ملاعبد

لیژنەی زانستی

پ.د. سیروان جەبار امین  (زانکۆی سۆران)

پ.ی. د. ایوب کریمی (زانکۆی سۆران)

پ.ی.د. ئامانج احمد دلزار (زانکۆی سۆران)

پ.د. اسماعیل محمد حصاف (زانکۆی سەڵاحەدین)

پ.د. سامان حسین احمد (زانکۆی سلێمانی)

پ.ی.د. قادر محمد محمد (زانکۆی ڕاپەڕین)

پ. د.جەبار قادر (پرۆفیسۆری خانەنشینکراو -  دەرەوەی وڵات)

Prof. Dr Vitaly Naumkin (Institute of Oriental Studies/ Russia )              

Dr Ozmanyan Midia (Institute of Oriental Studies/ Russia)

Dr Abrosimov Alexander  (Institute of Oriental Studies/ Russia)

Dr Lana Ravandi-Fadai (Institute of Oriental Studies / Russia)

Dr Marouf Cabi (Middle East Centre, London School of Economics and Political Science/ United Kingdom)

ڕێکەوتەکانی کۆنفڕانس

ڕاگەیاندنی کۆنفڕانس: ١/٤/٢٠٢٤

وەرگرتنی پوختە تاکو: ١٥\٦

وڵامی پەسەندی پوختە تاکو: ٢٥\٦

وەرگرتنی تەواوی توێژینەوە: ١\٩

پەسەندی توێژینەوە: ١٥\٩

بەڕێوەچوونی کۆنفڕانس: ٢٩-٣٠ /٩/٢٠٢٤

[1] Vladimir Fyodorovich Minorsky (Владимир Фёдорович Минорский) (1877 – 1966)

[2] Igor Mikhailovich Diakonoff (И́горь Миха́йлович Дья́конов) (1915 – 1999)